Górny limit kar umownych – nie bez ograniczeń
W przepisach nie określono górnego limitu kar umownych, których może dochodzić zamawiający, ale należy wyraźnie podkreślić, że jego swoboda na tym polu nie jest nieograniczona. Ustalenie łącznej maksymalnej wysokości kar umownych na poziomie 100% wynagrodzenia netto wykonawcy Izba uznała za nadużycie przez zamawiającego prawa do jednostronnego kształtowania postanowień umowy w sprawie zamówienia publicznego oraz działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 353¹ Kodeksu cywilnego) – wyrok Krajowej Izby Odwoławczej z 22 sierpnia 2023 r. (sygn. akt KIO 2327/23).
Zgodnie z art. 436 pkt 3 ustawy Pzp umowa zawiera postanowienia określające w szczególności łączną maksymalną wysokość kar umownych, których mogą dochodzić strony. Jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego: „(…) zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody” (patrz: uchwała Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z 6 listopada 2003 r.; sygn. akt III CZP 61/03 mająca moc zasady prawnej).
Skład orzekający zauważył, że ułatwienie zamawiającemu dochodzenia odszkodowania nie powinno skutkować tym, że wykonawca będzie zobowiązany do zapłaty zamawiającemu kar umownych w wysokości zbliżonej do wynagrodzenia za realizację umowy, w sytuacji gdy szkoda zamawiającego będzie znacznie mniejsza.
Zamawiający powinien mieć prawo do pełnego pokrycia szkody wyrządzonej mu przez wykonawcę w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Jednakże temu służy instytucja uregulowana w art. 484 § 1 zd. 2 kc (tzw. kara zaliczalna). Na podstawie tego przepisu można zastrzec w umowie, iż wierzyciel ma prawo dochodzić, obok kary umownej, odszkodowania uzupełniającego do wysokości rzeczywiście poniesionej szkody.
Jeśli potrzebujesz więcej informacji o karach umownych w umowie w sprawie zamówienia publicznego, zajrzyj tutaj: Kary umowne w umowie o zamówienie publiczne
