KONCESJA NA USŁUGI

Stan prawny na dzień: 23.04.2024

Umowa o odpłatnym charakterze zawierana na piśmie, za pomocą której co najmniej jedna instytucja zamawiająca lub podmiot zamawiający (koncesjodawca) powierza świadczenie usług i zarządzanie tymi usługami co najmniej jednemu wykonawcy (koncesjonariuszowi), w zamian za wynagrodzenie stanowiące albo wyłącznie prawo do wykonywania usług będących przedmiotem umowy, albo takie prawo wraz z płatnością. Zasady i tryb zawierania umowy koncesji na usługi o szacunkowej wartości równej kwocie 130.000 zł lub ją przekraczającej środki ochrony prawnej oraz organy właściwe w sprawach określa <a >ustawa z 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (dalej: ustawa o umowie koncesji). Umowy koncesji na usługi są jawne i podlegają udostępnianiu na zasadach określonych w przepisach o dostępie do informacji publicznej.

Udzielenie koncesji na usługi wiąże się z przeniesieniem na koncesjonariusza ryzyka ekonomicznego związanego z wykonywaniem tych usług i obejmującego ryzyko związane z popytem lub z podażą albo oba te rodzaje ryzyka. Uznaje się, że koncesjonariusz przejmuje ryzyko operacyjne, jeśli w normalnych warunkach funkcjonowania nie ma gwarancji odzyskania kosztów poniesionych w związku z wykonywaniem usług będących przedmiotem koncesji. Część ryzyka przeniesiona na koncesjonariusza obejmuje rzeczywiste narażenie na wahania rynku, tak aby jakiekolwiek potencjalne szacowane straty ponoszone przez koncesjonariusza nie były jedynie nominalne ani nieistotne.

Różnica między koncesją na usługi a zamówienie publicznym

Fakt przeniesienia ryzyka jest nieodłącznie związany z koncesją na usługi. W razie całkowitego braku przeniesienia na usługodawcę ryzyka związanego ze świadczeniem usługi, zawarta umowa powinna być definiowana jako zamówienie publiczne na usługi.

Zamówienie na usługi i koncesję na usługi różni również kwestia wynagrodzenia za świadczenie usług. Zamówienie na usługi charakteryzuje się tym, że wynagrodzenie za świadczenie usług płacone jest bezpośrednio przez zamawiającego. W przypadku zaś koncesji na usługi, koncesjonariusz uprawniony jest do pobierania wynagrodzenia od osób trzecich, tj. od użytkowników danej usługi.

Usługi w rozumieniu ustawy o umowie koncesji to świadczenia, których przedmiotem nie są:

  • roboty budowlane (wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych związanych z jednym z rodzajów działalności określonych w załączniku I do dyrektywy 2014/23/UE, lub obiektu budowlanego, lub realizacja obiektu budowlanego, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego) lub
  • dostawy w rozumieniu art. 7 pkt 4 ustawy Pzp (tj. nabywanie produktów, którymi są rzeczy ruchome, energia, woda oraz prawa majątkowe, jeżeli mogą być przedmiotem obrotu, w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu z opcją lub bez opcji zakupu, które może obejmować dodatkowo rozmieszczenie lub instalację).

Postępowanie na zawarcie umowy koncesji

Zamawiający organizuje postępowanie o zawarcie umowy koncesji na usługi o wartości co najmniej 130.000 zł, w sposób odpowiadający jego potrzebom przy poszanowaniu zasad opisanych w ustawie o umowie koncesji.

Zamawiający może przeprowadzić postępowanie, w którym:

1)     w odpowiedzi na ogłoszenie o koncesji wszyscy zainteresowani wykonawcy składają oferty wraz z informacjami na potrzeby oceny spełniania kryteriów kwalifikacji albo

2)     w odpowiedzi na ogłoszenie o koncesji wszyscy zainteresowani wykonawcy składają wnioski o dopuszczenie do udziału w postępowaniu o zawarcie umowy koncesji wraz z informacjami na potrzeby oceny spełniania kryteriów kwalifikacji, a następnie zaprasza do składania ofert albo do negocjacji i składania ofert wykonawców, którzy spełniają kryteria kwalifikacji; albo

3)     przeprowadza negocjacje z wykonawcami dopuszczonymi do udziału w postępowaniu o zawarcie umowy koncesji, a następnie zaprasza ich do składania ofert.

Zamawiający zawiera umowę koncesji z wybranym wykonawcą na podstawie kryteriów oceny ofert, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:

1)     oferta spełnia minimalne wymagania określone przez zamawiającego, o ile zostały określone;

2)     wykonawca nie podlega wykluczeniu;

3)     wykonawca spełnia kryteria kwalifikacji.

Co do zasady, zamawiający zawiera umowę koncesji nie wcześniej niż po upływie 10 dni od dnia przekazania informacji o wyborze najkorzystniejszej oferty, jeżeli informacja ta została przekazana przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, albo 15 dni, jeżeli została przekazana w inny sposób.

Udzielenie koncesji poza ustawą

Jeżeli przedmiotem umowy koncesji są usługi społeczne lub inne szczególne usługi, o których mowa w załączniku IV do dyrektywy 2014/23/UE, a wartość umowy koncesji jest mniejsza niż progi unijne, zamawiający może zawrzeć umowę koncesji bez stosowania przepisów ustawy. Jeżeli wartość umowy koncesji na usługi społeczne lub inne szczególne usługi jest równa progowi unijnemu lub od niego wyższa, zamawiający ma jednak obowiązek stosować w postępowaniu zasady wymienione w art. 51 ust. 2 ustawy o umowie koncesji.

Jeżeli przedmiot umowy koncesji obejmuje usługi społeczne lub inne szczególne usługi, o których mowa w załączniku IV do dyrektywy 2014/23/UE, i inne usługi, stosuje się przepisy dotyczące tego przedmiotu umowy koncesji, którego szacowany udział w tej umowie koncesji jest największy.

Zawarcie umowy koncesji – aspekty formalne

Umowa koncesji na usługi zawierana jest na czas oznaczony, z tym, że w przypadku umowy zawartej na czas dłuższy niż 5 lat, czas trwania umowy koncesji nie może przekraczać okresu, w którym koncesjonariusz może zasadnie oczekiwać odzyskania nakładów inwestycyjnych za wykonanie robót budowlanych lub świadczenie usług wraz ze zwrotem zainwestowanego kapitału, z uwzględnieniem inwestycji początkowych i inwestycji dokonanych w czasie trwania koncesji.

Zakazuje się zmian postanowień zawartych w umowie koncesji na usługi, chyba że zachodzi co najmniej jedna z okoliczności określonych w art. 46. Podobnie jak w przypadku zamówień na usługi, dozwolone są zmiany:

  • przewidziane w ogłoszeniu o koncesji lub innym dokumencie koncesji w postaci jednoznacznych postanowień umownych, które określają ich zakres, w szczególności możliwość zmiany wysokości wynagrodzenia koncesjonariusza, i charakter oraz warunki wprowadzenia tych zmian;
  • dotyczące zamawiania od dotychczasowego koncesjonariusza dodatkowych usług, nieobjętych umową koncesji, o ile stały się niezbędne na warunkach opisanych w art. 46 ust. 1 pkt 2 ustawy,
  • niemożliwe do przewidzenia przy dołożeniu należytej staranności,
  • koncesjonariusza na warunkach opisanych w art. 46 ust. 1 pkt 4 ustawy,
  • nieistotne w rozumieniu art. 46 ust. 5 ustawy,
  • bagatelne – wartość zmiany jest mniejsza niż próg unijny i zarazem jest mniejsza niż 10% wartości umowy koncesji określonej pierwotnie, a w przypadku gdy wprowadzanych jest kilka kolejnych zmian, wartość zmiany jest szacowana na podstawie łącznej wartości kolejnych zmian.

Podstawa prawna

  • ustawa z 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi (tekst jedn.: Dz.U. z 2023 r. poz. 140),
  • art. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/23/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie udzielania koncesji (Dz.Urz. UE L 94 z 28 marca 2014, str. 1, ze zm.).
Autor:

Katarzyna Bełdowska

Katarzyna Bełdowska

Katarzyna Bełdowska

ekspert z zakresu zamówień publicznych, wieloletni praktyk działający zarówno po stronie zamawiających jak i wykonawców, autor licznych profesjonalnych publikacji z dziedziny zamówień publicznych, w...
Słowa kluczowe:
koncesja